ELLİDEN AZ ÇALIŞANI OLAN VE AZ TEHLİKELİ SINIFTA BULUNAN İŞYERLERİNDE İSG HİZMETİ ZORUNLULUĞUNUN KAPSAMI

ELLİDEN AZ ÇALIŞANI OLAN VE AZ TEHLİKELİ SINIFTA BULUNAN İŞYERLERİNDE İSG HİZMETİ ZORUNLULUĞUNUN KAPSAMI
I- GİRİŞ
Bilindiği gibi 6331 sayılı Kanuna göre; tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri ile 50’den fazla işçi çalıştıran az tehlikeli sınıfta yer alan işyeri için iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi bulundurma zorunluğu başlamıştı.
Elliden az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise; iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi bulundurma zorunluluğu, 28 Aralık 2023 tarihli ve 32413 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7491 Sayılı Kanun gereğince 31.12.2024 tarihine ertelenmişti.
Böylelikle elliden az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerine ilişkin iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi bulundurma zorunluluğu 01.01.2025 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiş oldu.
Buna göre;

• Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri çalışan sayısına bakılmaksızın İSG hizmeti (İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanı hizmeti) almak zorundadır.
• Az tehlikeli sınıfta yer alan iş yerleri, çalışan sayısı 50 kişiyi geçer ise İSG hizmeti (İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanı hizmeti) almak zorundadır.
• Az tehlikeli sınıfta yer alan ve elliden az çalışanı olan iş yerleri de 1.1.2025 tarihinden itibaren İSG hizmeti (İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanı hizmeti) alma zorunluluğu başlamıştır.
  Bu kapsamda elliden az çalışanı bulunan; hukuk bürosu, SMMM ve YMM bürosu, terzi, dükkânı, manav, market vb. işyerlerinin tamamının İSG hizmeti almaları gerekecektir.
  Sonuç itibariyle; 1.1.2025 tarihinden itibaren işyeri tehlike sınıfı ve çalışan sayısına bakılmaksızın; tüm işyerlerinde (kamu kurumları veya çalışan sayısı fark etmeksizin özel sektör işyerleri) iş güvenliği uzmanı ile işyeri hekimi görevlendirme zorunluluğu başlamış oldu.
  İşverenlerin, yazımızın ilerleyen bölümlerinde yer verilecek müeyyidelerle karşılaşmamaları adına, çalışan işçi sayısı ve işyeri tehlike sınıfına göre getirilen zorunluğa, ilgili kurum ve kuruluş düzenlemeleri başta olmak üzere İSG hizmeti veren meslek mensuplarından alacakları bilgi ve danışmanlık hizmeti doğrultusunda hareket etmeleri menfaatlerine olacaktır.
  II- İŞYERİ TEHLİKE SINIFININ BELİRLENMESİ VE AİT OLUNAN SINIFA GÖRE İSG HİZMETİ ALINMASI ESASI
  1- İşyeri Tehlike Sınıfının Belirlenmesi:
  İşyeri tehlike sınıflarının tespitinde, o işyerinde yapılan asıl iş dikkate alınır. Esas iş/asıl iş, mal veya hizmet üretiminin esasını oluşturan iştir. Esas işin/asıl işin tayininde tereddüde düşülmesi halinde işyerinin kuruluş amacına bakılır. İşyerinde birden fazla asıl iş tanımına uygun faaliyetin yürütülmesi durumunda, bu işlerden tehlike sınıfı yüksek olan iş asıl işin belirlenmesinde esas alınır.
  İşyeri SGK sicil numarasının ilk 2, 3, 4 ve 5. rakamı işyeri tescil kodunu/işkolu kodunu göstermektedir. Bu 4 haneli kod, İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliğinde dörtlü kodlara karşılık gelmektedir ve işyerinin esas faaliyetini tanımlamaktadır. Tebliğde dörtlü kodlar; içeriğine göre bir veya daha fazla altılı koda ayrıştırılmıştır. Bu 6’lı kodlar ise NACE 6’lı faaliyet kodudur ve karşısında tehlike sınıfları yer almaktadır.
  İşyerleri tehlike sınıfını belirlerken önce Tebliğ’de yer alan tablodan doğru 4’lü kodu seçmeli, daha sonra yaptığı işi en iyi tanımlayan altılı kodu seçmelidir. Seçilen bu NACE 6’lı faaliyet kodunun karşısında yazan tehlike sınıfı, işyerinin tehlike sınıfıdır.
  2- İşyeri Faaliyetinin (NACE Kodunun) Ve Dolayısıyla Tehlike Sınıfının Belirlemediği Durumlarda Yapılması Gerekenler:
  İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliğinde, NACE Rev.2 Altılı Ekonomik Faaliyet Sınıflaması kullanılmıştır. Sınıflamada hangi faaliyetin hangi kod altında yer alacağı ile ilgili yetkili kurum, Türkiye İstatistik Kurumu’dur (TÜİK). Bu nedenle işyerleri, Tebliğ'de faaliyetini bulamıyor ise Türkiye İstatistik Kurumu’na (TÜİK) başvurmalıdır.
  3- Tehlike Sınıfına Göre Yetkili İş Güvenliği Uzmanı Görevlendirilmesi:
  6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre; İş güvenliği uzmanlarının görev alabilmeleri için; çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde (A) sınıfı, tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde en az (B) sınıfı, az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise en az (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip olmaları şartı aranır. Ancak Kanunun geçici 4. Maddesine göre 31.12.2024 tarihine kadar çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde (B) sınıfı iş güvenliği uzmanı, tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde yer alan işyerlerinde ise (C) sınıfı iş güvenliği uzmanı görevlendirilebilmektedir.
  Ayrıca Kanunun 38. Maddesinde kamu kurumları ile 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için 31/12/2024 tarihinde yükümlülükleri başlamış bulunmaktadır.
  III- ELLİDEN AZ ÇALIŞANI OLAN VE AZ TEHLİKELİ SINIFTA YER ALAN İŞYERİ İŞVERENLERİNİN İSG ZORUNLULUĞU
  1- Çalışan Sayısının Elliden Az Olup Olmadığının Tespitinde Dikkat Edilecek Hususlar:
• Aynı işverenin Türkiye genelinde birden fazla tescilli ve az tehlikeli sınıfta yer alan iş yerinin bulunması durumunda, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin üstlenilebileceği iş yerlerinin belirlenmesinde Sosyal Güvenlik Kurumu'ndaki tescil kayıtları esas alınır.
• İşverenden iş alan alt işverenlerce çalıştırılan sigortalılar, çalışan sayısına dâhil edilmez.
• Ayrıca, 05.06.1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu ile 04.11.1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu kapsamındaki öğrenci statüsünde olan çırak ve stajyerler de çalışan sayısının tespitinde dikkate alınmaz.
  2- Elliden Az Çalışanı Olan ve Az Tehlikeli İşyerlerinin İSG Hizmeti Alma Zorunluluğunun Kapsamı ve Süresi:
  6331 sayılı Kanuna göre, 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ilişkin iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi bulundurma zorunluluğu, 28 Aralık 2023 Tarihli ve 32413 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7491 Sayılı Kanun gereğince 31.12.2024 tarihine ertelenmiş olup, yeni bir erteleme yapılmadığından 1.1.2025 tarihinden itibaren zorunluluk başlamıştır.
  3- Elliden Az Çalışanı Olan ve Az Tehlikeli İşyerlerinin İSG Hizmeti Alma Zorunluluğu Alma Yöntemleri:
  Elliden az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyeri işverenleri veya işveren vekili tarafından; çalışanları arasından uygun nitelikte personel görevlendirmesi yaparak, gerekli belgeye sahip olması halinde kendisi üstlenerek, bakanlıkça yetkilendirilen OSGB ve ÇASMER’lerden hizmet alarak veya İş Güvenliği Uzmanı görevlendirme şartı aranmaksızın Bakanlıkça ilan edilen eğitimleri tamamlayarak yerine getirebilmeleri de mümkündür.
  İşveren veya belirleyecekleri bir kişi, gerekli eğitimleri alarak işe giriş muayeneleri ve tetkikler haricindeki iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütebilir.

Belirtilen eğitimler; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş eğitim kurumlarından alınabilmektedir.
Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimlerinden (OSGB) Hizmet Alabilirler: İşverenler, dışarıdan profesyonel bir OSGB ile anlaşma yaparak bu yükümlülüğü karşılayabilir.
İşletmeler, ihtiyaçlarına göre iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi ile kısmi süreli olarak çalışabilir.
Sağlık gözetimi kapsamında, yönetmelik çerçevesinde eğitim almış işveren veya işveren vekilleri tarafından üstlenilen iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri; işe giriş ve periyodik muayeneler ile tetkikleri kapsamaz. Bu hizmetler, iş yeri hekimlerinden alınabileceği gibi, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'nun 15. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca kamu sağlık hizmet sunucuları veya aile hekimlerinden de temin edilebilir.
4- Elliden Az Çalışanı Bulunan Ve Az Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşyeri İşverenleri Veya İşveren Vekili Tarafından Bakanlıkça İlan Edilen Eğitimleri Tamamlamak Şartıyla (İşe Giriş Ve Periyodik Muayeneler Ve Tetkikler Hariç) İş Sağlığı Ve Güvenliği Hizmetleri Yürütülebilecektir:
29 Aralık 2012 tarih 28512 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği’nin “İşverenin iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri ile ilgili yükümlülükleri” başlıklı 5’inci maddesinde belirlenen ve aşağıda yer verilen düzenlemeye göre; elliden az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyeri işverenleri veya işveren vekili tarafından Bakanlıkça ilan edilen eğitimleri tamamlamak şartıyla işe giriş ve periyodik muayeneler ve tetkikler hariç iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütebileceklerdir.
Buna göre, ilgili Yönetmelik kapsamında elliden az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinin işveren/işveren vekilleri Bakanlık tarafından yayımlanan kılavuzda belirtilen başvuru adımlarını izleyerek iş sağlığı ve güvenliği mevzuatında iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimine verilen görevleri, işe giriş ve periyodik muayeneler ve tetkikler hariç olmak üzere yürütebilmek için İSG-KATİP sisteminde taahhütte bulunmaları gerekmektedir.

• İşveren, işyerlerinde alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin belirlenmesi ve uygulanmasının izlenmesi, iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesi, çalışanların ilk yardım ve acil tedavi ile koruyucu sağlık ve güvenlik hizmetlerinin yürütülmesi amacıyla; çalışanları arasından ilgili yönetmeliklerde belirtilen nitelikleri haiz bir veya birden fazla işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı görevlendirir. On ve daha fazla çalışanı olan çok tehlikeli sınıfta yer alan işyeri işverenleri ayrıca diğer sağlık personeli görevlendirir. Gerekli nitelikleri haiz olması halinde tehlike sınıfı ve çalışan sayısını dikkate alarak bu hizmetin yerine getirilmesini kendisi üstlenebilir.
• İşveren, işyerinde gerekli niteliklere sahip personel bulunmaması halinde birinci fıkrada sayılan yükümlülüklerinin tamamını veya bir kısmını, (Değişik ibare:RG-4/2/2024-32450) OSGB ya da ÇASMER’lerden hizmet alarak yerine getirebilir.
• Belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olmayan ancak (Değişik ibare:RG-6/7/2021-31533) elliden az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyeri işverenleri veya işveren vekili tarafından Bakanlıkça ilan edilen eğitimleri tamamlamak şartıyla işe giriş ve periyodik muayeneler ve tetkikler hariç iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütebilirler. Bu fıkraya ilişkin eğitim programları, eğitimin süresi ve eğiticilerin nitelikleri ile görevlendirmeye ilişkin hususlar Bakanlıkça belirlenir.
  Belirtilen eğitimler; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş eğitim kurumlarından alınabilmektedir.
  Eğitimler, kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları, işçi ve işveren kuruluşları ile açık öğretim sistemi üzerinden eğitim vermekte yetkin, her ilde sınav merkezi, büro ve akademik danışmanlık hizmetleri bulunan üniversiteler tarafından, Bakanlıkla protokol yapmak suretiyle verilebilir.
  5- İş Sağlığı Ve Güvenliği Hizmetlerinin İşverenlerce Üstlenilebilmesinin Şartları:
  Elliden az çalışanı olan az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde sağlık gözetimi dışındaki hizmetler, Genel Müdürlükle protokol imzalamış kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları, işçi ve işveren kuruluşları veya üniversiteler aracılığıyla verilen eğitimleri tamamlayarak yapılacak sınavda başarılı olmaları hâlinde işveren veya işveren vekilince de yerine getirilebilir.
  Bu kapsamda elliden az çalışanı bulunan; bir hukuk bürosu, muhasebe bürosu terzi dükkânı, manav, market, apartmanlar vb. işyerlerinin işveren veya işveren vekilleri sağlık gözetimi dışında hizmetleri kendileri verebilirler.
  Sağlık raporları ise kamu hizmet sunucuları veya aile hekimlerinden alınabilir.
  Elliden az çalışanı olup az tehlikeli sınıfta yer alan ve yapılan eğitime katılarak e-sertifika almaya hak kazanan işveren veya işveren vekillerinin kendi işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetini üstlenmeleri hâlinde görevlendirmelerin İSG-KATİP üzerinde yapılması gerekmektedir.

6- İSG-KATİP Uygulamasına Erişim:
İşyerlerinde İşveren veya İşveren Vekili Tarafından Yürütülecek İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerine İlişkin Yönetmelik” kapsamında elliden az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinin işveren/işveren vekilleri aşağıda gösterilen başvuru adımlarını izleyerek iş sağlığı ve güvenliği mevzuatında iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimine verilen görevleri, işe giriş ve periyodik muayeneler ve tetkikler hariç olmak üzere yürütebilmek için İSG-KATİP sisteminde taahhütte bulunmaları gerekmektedir.
İSG-KATİP sisteminin kullanabilmesi için, https://isgkatip.csgb.gov.tr/ e-Devlet Kapısı üzerinden "e-Devlet Şifresi, Mobil İmza, E- İmza, T.C. Kimlik Kartı" seçeneklerinden herhangi birisiyle giriş yapılması gerekmektedir.
İSG hizmeti almak isteyen işyerleri adına sisteme giriş için yetkilendirilen kullanıcı, işyerlerinin SGK'da kayıtlı olan "E-Bildirge Kullanıcısı" dır.
Tüm sorular için ALO 170' i arayabilir, isgkatip@csgb.gov.tr adresine eposta gönderebilmektedir.
7- İSG-KATİP Uygulamasına Giriş Yaparken İki Aşamalı Doğrulama Kodu Hatası Alınması Durumunda Ne Yapılmalı?
e-Devlet’e (turkiye.gov.tr) giriş sağlayarak içindeki İKİ AŞAMALI DOĞRULAMA özelliğinin AKTİF edilmesi gerekmektedir. İki aşamalı doğrulama işlemlerinin nasıl yapılacağı ile ilgili ayrıntılı bilgilere
https://www.turkiye.gov.tr/bilgilendirme?konu=ikiAsamaliGiris&altKonu=ikiAsamali adresinden ulaşılabilir.
IV- İSG HİZMETİ ALINMASI ZORUNLULUĞUNA UYULMAMASI HALİNDE UYGULANABİLECEK MÜEYYİDELER
İşverenin iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yükümlülüğünü yerine getirmediği durumlarda uygulanacak para cezaları, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'nun "İdari para cezaları ve uygulanması" başlıklı 26 ncı maddesinde belirtilmiştir.
Yeniden değerleme oranı göz önünde bulundurularak çalışan sayısına göre her yıl uygulanacak ceza miktarları Genel Müdürlüğümüz internet sayfasında
https://www.csgb.gov.tr/isggm/%C4%B1sg-hizmetleri/%C4%B1dari-para-cezalari/
ilan edilmekte olup, güncel tutarlara buradan ulaşılabilmektedir.

2025 YILI İSG ZORUNLULUĞUNA UYULMAMASI HALİNDE UYGULANACAK CEZA TUTARLARI
SIRA
ÇALIŞAN SAYISI / TEHLİKE SINIFI
2025 CEZA TUTARLARI
1
10'dan Az Çalışanı Olan / Az Tehlikeli İşyerleri
88.663 TL
2
10'dan Az Çalışanı Olan / Tehlikeli İşyerleri
110.828 TL
3
10'dan Az Çalışanı Olan / Çok Tehlikeli İşyerleri
132.994 TL
4
10-49 Çalışanı Olan / Az Tehlikeli İşyerleri
88.663 TL
5
10-49 Çalışanı Olan/ Tehlikeli İşyerleri
132.994 TL
6
10-49 Çalışanı Olan / Çok Tehlikeli İşyerleri
177.326 TL
İSG hizmetleri için görevlendirdiği kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşların görevlerini yerine getirmesi amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi ihtiyaçlarını karşılamayan işverenlere
26.557 TL
İş yerinde sağlık ve güvenlik hizmetlerini yürütenler arasında iş birliği ve koordinasyonu sağlamayan işverenlere
26.557 TL

• Aykırılığın devamı halinde belirtilen cezalar her ay için uygulanabilecektir.
  V- SONUÇ VE DEĞERLENDİRMELER
  Elliden az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi bulundurma zorunluluğu 1.1.2025 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.
  Sonuç olarak, 1.1.2025 tarihinden itibaren işyeri tehlike sınıfı ve çalışan sayısına bakılmaksızın; tüm işyerlerinde (kamu kurumları veya çalışan sayısı fark etmeksizin özel sektör işyerleri) iş güvenliği uzmanı ile işyeri hekimi görevlendirme zorunluluğu kapsamına girmiş oldu.
  Başlayan yasal zorunluluklara göre;
  -İSG hizmeti alınmamasının,
• İSG hizmetleri için görevlendirilen kişi veya hizmet alınan kurum ve kuruluşların görevlerini yerine getirmesi amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi ihtiyaçlarını karşılanmaması,
• İş yerinde sağlık ve güvenlik hizmetlerini yürütenler arasında iş birliği ve koordinasyonu sağlanamaması,
  Gibi zorunlulukların yerine getirilmemesi durumunda ayrı ayrı ceza kesilebilecek olup, aykırılığın devamı halinde bu cezaların her bir ay için ayrı uygulanabilecek olmasının bilinmesi gerekmektedir.

Bu doğrultuda; tüm işverenlerin getirilen zorunluluk kapsamında işçi sayısı ve tehlike derecesine göre İSG hizmeti alma zorunluluğu bulunduğundan, ilgili kurum ve kuruluşlar başta olmak üzere, konusunda uzman İSG hizmeti sunan yetkilendirilmiş meslek mensuplarından bilgi ve danışmanlık hizmeti almaları yararlı olacaktır.